Popielec to uroczystość obchodzona w Kościele katolickim w różnych terminach, w zależności od daty Świąt Wielkanocnych. Wypada ona dokładnie 46 dni przed Wielką Niedzielą i rozpoczyna okres Wielkiego Postu. W tym roku Środa Popielcowa przypada 1 marca.
Jak powiedział prymas Polski abp Wojciech Polak, Środa Popielcowa to szczególny dzień, w którym osoba wierząca rozpoczyna drogę pokutną. – Kiedy słyszymy słowa "Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię", to chodzi o to, by uświadomić sobie, że nasze życie jest życiem przemijającym. Kapłan mówi: "Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz". I ma to nam przypominać o słabości i kruchości naszego życia, a jednocześnie o tym, że życie może być obfite i piękne z Chrystusem zmartwychwstałym – powiedział.
Jak dodał, podejmowany w tym czasie post nie powinien być na pokaz. – Chodzi o naszą wewnętrzną przemianę, o wewnętrzne nawrócenie – wyjaśnił. Dodał, że ważne jest też słuchanie Ewangelii, czytanie Biblii, uczestniczenie w nabożeństwach Drogi Krzyżowej i Gorzkich Żalach.
Abp Polak podkreślił, że Wielki Post, to "nie tylko nasze osobiste nawrócenie, ale także nawrócenie w stosunku do drugiego człowieka, tzn. przemiana tych relacji, które są nadszarpnięte czy pozrywane". Zwrócił uwagę, że współczesny świat, przytłaczający mnogością informacji nie ułatwia, a wręcz może przeszkadzać w przeżywaniu Wielkiego Postu.
Główny obrzęd Środy Popielcowej wywodzi się z czasów starożytnych, z tradycji judaizmu, w której to Żydzi na znak postu i pokuty posypywali głowy popiołem. Miał to być akt najwyższej skruchy, polegający na uznaniu własnej marności w oczach Boga. W Kościele katolickim, zwyczaj posypywania głowy popiołem w pierwszy dzień Wielkiego Postu został wprowadzony w XI wieku przez papieża Urbana II. Ustalono, że popiół będzie pochodził z palm poświęconych w zeszłoroczną Niedzielę Palmową. Jan Paweł II ogłosił Popielec dniem modlitw o pokój na świecie.
W Środę Popielcową katolików obowiązuje post ścisły, tzn. jeden posiłek do syta; nie wolno jeść potraw mięsnych.
Środa Popielcowa rozpoczyna okres czterdziestodniowego przygotowania do największej chrześcijańskiej uroczystości – świąt Wielkiej Nocy. W Kościele katolickim to m.in. czas rekolekcji, nabożeństw pokutnych i spowiedzi. Wierni powinni też dawać jałmużnę. Stąd 1 marca rusza akcja Caritas Polska "Jałmużna Wielkopostna". Zebrane w ten sposób pieniądze Caritas przeznaczy na rzecz osób chorych i starszych.
Wielki Post trwa do początku liturgii mszy Wieczerzy Pańskiej sprawowanej w Wielki Czwartek.