Kard. Grzegorz Ryś 18 stycznia otrzymał Menorę Dialogu w uznaniu zasług „za zbliżanie ludzi, kultur, religii i narodów”, przyznawaną przez Stowarzyszenie Coexist i Fundację Signum. W uroczystości wręczenia nagrody w Akademii Lubrańskiego w Poznaniu wzięli udział abp Stanisław Gądecki, metropolita poznański, naczelny rabin Polski Michael Schudrich oraz rabin Dawid Szychowski z Łodzi.
Wydarzenie odbyło się w ramach ogólnopolskich obchodów XXVII Dnia Judaizmu w Kościele katolickim, z udziałem przedstawicieli społeczności żydowskiej, m.in. Alicji Kobus, przewodniczącej gminy żydowskiej w Poznaniu.
Uroczystość rozpoczęła się od zapalenia menory przez kard. Grzegorza Rysia i rabina Michaela Schudricha.
W laudacji s. Anna Bodzińska NDS podkreśliła, że laureat jest historykiem Kościoła, który poprzez swoją pracę wypełnia „białe plamy w Kościele”, „prowadzi bogate życie i aktywne duszpasterstwo, pełniąc rozmaite funkcje”, jest więc „cenną osobą dla Kościoła w Polsce i świecie”.
„Jego publikacje, homilie, wielorakie wypowiedzi, ale przede wszystkim jego obecność wśród ludzi rozgrzewają ducha i dodają odwagi w poszukiwaniu prawdy i kontynuowaniu wielowymiarowego dialogu ze współczesnym, tak bardzo potrzebującym dobra światem” – zauważyła członkini Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów.
Zaznaczyła, że światło menory to symbol wiary Narodu Wybranego, a my możemy w nim dostrzec „korzenie naszego powołania i nieść światło tam, gdzie jest zimno, gdzie panuje zastój i stereotyp”.
„Nagradzamy dziś kard. Rysia Menorą Dialogu, bo jak nikt inny potrafi on z odwagą, nadzieją i światłem nawiedzać miejsca wspólnoty kościelnej i narodowej, które przez niektórych pesymistycznie nastawionych realistów uznawane są za nieodwracalnie stracone” – stwierdziła s. Bodzińska.
W drugiej laudacji rabin Dawid Szychowski z Łodzi przekonywał, że kard. Ryś nie zasługuje na Menorę Dialogu, ale na „Nagrodę światła spotkania”. Podkreślił, że z „perspektywy żydowskiej formuła dialogu to nie rozmowa, a spotkanie z zachowaniem podmiotowości obu stron”.
„Nasze relacje mają taki charakter. Kard. Ryś to człowiek spotkania. To słowo ma głębsze znaczenie, bo obejmuje całego człowieka z jego emocjami, doświadczeniem i wrażliwością” – podkreślił rabin Szychowski.
Kard. Grzegorz Ryś, dziękując za nagrodę, stwierdził, że „nagroda zasadniczo mu się nie należy”.
„Mam pewność, że nie robię niczego nadzwyczajnego. Staram się być księdzem, który jest posłuszny Kościołowi katolickiemu i jego pasterzom, czytam dokumenty Pawła VI, Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Staram się iść za Piotrem, bo to jest obowiązek każdego katolickiego księdza” – zaznaczył laureat.
Przyznał, że przed dzisiejszą uroczystością zadał sobie pytanie, czy jest jakieś przykazanie dialogu i dodał, że jest to pierwsze przykazanie: „Słuchaj Izraelu. Pan jest naszym Bogiem, Bogiem jedynym. Będziesz miłował Pana Boga twego, z całego serca swego, z całej duszy swojej i ze wszystkich sił swoich”.
„Jezus mówi, że jest to najważniejsze przykazanie. Słowo „słuchaj” jest zaproszeniem do rozmowy, która ostatecznie staje się relacją miłości” – podkreślił laureat.
Zwrócił uwagę, że kiedy Bóg mówi do nas „słuchaj”, jest w Nim dyspozycja do podjęcia rozmowy z nami, dyspozycja, by przemówić. „A czy w nas jest dyspozycja do słuchania?” – pytał kard. Ryś.
Zauważył, że we współczesnym świecie panuje deficyt słuchania, a bez słuchania nie ma dialogu. „Słuchamy wtedy, kiedy słowo z naszych uszu zejdzie do serca. Mamy pozwolić zejść słowom do naszego serca” – przekonywał kard. Ryś.
„W języku angielskim są dwa bliskie słowa conversation – rozmowa i conversion – nawrócenie. Jeśli prowadzi się z kimś prawdziwą rozmowę, to może się zdarzyć nasze nawrócenie. To jest sedno dialogu. Jeśli to się nam zdarzy, to znaczy, ze jesteśmy uczciwi” – stwierdził.
Statuetka, którą otrzymał kard. Grzegorz Ryś, to wierna replika Menory Dialogu, wielkoformatowej rzeźby autorstwa Macieja Zychowicza, która od 2006 roku jest znakiem dialogu i pojednania między chrześcijanami i Żydami na wielkopolskiej ziemi.
Dotychczas nagrodę otrzymali Michael Schudrich i abp Stanisław Gądecki w 2007 r. oraz prof. Władysław Bartoszewski w 2008 r. i abp Henryk Muszyński w 2020 r.
Kard. Grzegorz Ryś urodził się 9 lutego 1964 r. w Krakowie. Do krakowskiego Wyższego Seminarium Duchownego wstąpił w 1982 r. Święcenia kapłańskie otrzymał 22 maja 1988 r. z rąk kard. Franciszka Macharskiego w katedrze wawelskiej. Równolegle do studiów teologicznych odbył studia na Wydziale Historii Kościoła Papieskiej Akademii Teologicznej. W 1994 r. uzyskał doktorat, a w 2000 r. habilitację z nauk humanistycznych w zakresie historii.
W latach 2004–2007 był dyrektorem Archiwum Kapituły Metropolitalnej w Krakowie, a od 2007 do 2011 r. rektorem Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej. W 2011 r. otrzymał sakrę biskupią z rąk kard. Stanisława Dziwisza.
W latach 2005–2017 kierował Katedrą Historii Kościoła w Średniowieczu, a następnie Katedrą Historii Starożytnej i Średniowiecznej w Instytucie Historii Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II.
W 2017 r. został mianowany arcybiskupem metropolitą łódzkim. W latach 2017-2022 należał do Rady Stałej Konferencji Episkopatu Polski. Obecnie przewodniczy Radzie ds. Dialogu Religijnego KEP i Komitetowi ds. Dialogu z Judaizmem.
9 lipca 2023 roku papież Franciszek ogłosił abp. Grzegorza Rysia kardynałem. Jest też członkiem Dykasterii ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.
Jest autorem wielu publikacji zarówno naukowych, jak i popularnych z zakresu historii, teologii i duchowości, cenionym kaznodzieją i rekolekcjonistą.